Onderwijs- en inspiratiedag 2020
Academische openingszitting
De AUHL organiseerde op donderdagnamiddag 23 januari 2020 in samenwerking met Universiteit Hasselt en Hogeschool PXL haar tweejaarlijkse Onderwijs- en inspiratiedag met als thema ‘Nederlands in het hoger onderwijs’. De doelgroep bestond uit academisch en onderwijskundig personeel van UHasselt en Hogeschool PXL (taaldocenten en niet-taaldocenten), en alle collega's met deskundigheid en/of interesse in taal.
Op deze pagina kan u enkele video's en de Powerpoint van Keynote spreker prof.dr. Lieve De Wachter en van de verschillende workshops bekijken. Ook een fotoreportage is hier beschikbaar.
Nederlands in het hoger onderwijs
Bekijk hier enkele situerende getuigenissen van docenten van UHasselt en Hogeschool PXL over Nederlands als onderwijstaal.
Presentaties
Lezing keynotespeaker - Prof. dr. Lieve De Wachter (KU Leuven)
hoogleraar taalbeheersing en copromotor talenbeleid KU Leuven
Lieve De Wachter is hoogleraar aan het Interfacultair Talencentrum van de KU Leuven (ILT) en doet onderzoek naar ondersteuning van schrijfvaardigheid en naar de voorspellende waarde van academische taalvaardigheid. In die zin kijkt ze ook naar de strategische talige vaardigheden die nodig zijn bij de overgang van secundair naar hoger onderwijs. Haar onderwijs spitst zich toe op Nederlandse taalbeheersing en academisch Nederlands.
Talige uitdagingen in het hoger onderwijs
“Taal is een noodzakelijke, maar geen voldoende voorwaarde voor studiesucces.” Dat blijkt zowel uit eigen als uit internationaal onderzoek. Dat geldt ook voor die opleidingen waar taal geen centrale plaats inneemt. Deze presentatie focust op de uitdagingen waar we in het hoger onderwijs op talig vlak mee te maken krijgen, op manieren om die uitdagingen in kaart te brengen en op mogelijkheden om gericht met die uitdagingen aan de slag te gaan.
Overzicht workshops
1. Duidelijke taal in je lessen
Heleen Aerts en Marie Knevels | Agentschap integratie en inburgering
Heleen Aerts en Marie Knevels zijn consulenten integratie bij het Agentschap Integratie & Inburgering. Binnen het Agentschap gaan ze aan de slag met de socioculturele diversiteit in onze samenleving. Heleen werkt daarbij voornamelijk rond taal, Marie rond meertaligheid en onderwijs. Samen vormen ze dan ook de perfecte mix voor deze workshop.
Doelgroep: lectoren van graduaatsopleidingen
Als het aantal moedertalen van de studenten toeneemt, ontstaan nieuwe uitdagingen. Als docent kan je twijfelen over de aanpak tijdens de les en daarbuiten. We staan daarom stil bij wat je kan en mag verwachten van studenten volgens de ERK-berg. Daarnaast geven we je tips voor duidelijke taal in je gesproken en geschreven communicatie. Vervolgens gaan we daarmee aan de slag aan de hand van je eigen lesmateriaal.
Meebrengen en graag op voorhand bezorgen via e-mail (vorminglimburg@integratie-inburgering.be): 1 of 2 teksten uit je eigen lesmateriaal
2. Vijf vuistregels voor beter schrijven
Academisch Nederlands in een notendop.
Wat ze ook studeren, studenten moeten goed kunnen schrijven. Maar dat valt tegen: schrijven is lastig werk, en schrijfwerk beoordelen is dat ook. In deze workshop: vijf concrete principes die u en uw studenten over tekstkwaliteit aan het denken zetten en helpen om goed schrijfwerk van slecht te onderscheiden. Vijf principes die u in staat stellen de taalkwaliteit van een paper te beoordelen en bespreekbaar te maken, zonder dat u daardoor twee keer zoveel werk hebt. Kortom: vijf handzame vuistregels waarmee u uw studenten betere schrijvers helpt worden.
3. Taalontwikkelend lesgeven
Lieve De Wachter | KULeuven en Hilde Imberechts | Hogeschool PXL
Hilde Imberechts is als lector Nederlands verbonden aan de lerarenopleiding van de Hogeschool PXL. Ze onderwijst didactiek Nederlands aan de opleiding Leraar lager onderwijs, voert onderzoek naar het onthaal van anderstalige nieuwkomers in de basisschool en is taalcoördinator van het departement Education.
Taal speelt een belangrijke rol bij het leren, wat er ook geleerd wordt. Daarom kunnen niet alleen taaldocenten de taalontwikkeling van studenten ondersteunen. Ook vakdocenten kunnen in hun lessen een nadrukkelijke rol spelen in het stimuleren en begeleiden van de taalontwikkeling van studenten. In deze workshop leggen we uit wat taalontwikkelend lesgeven inhoudt en hoe dat concreet in zijn werk kan gaan in het hoger onderwijs.
4. Levensecht taal leren in het hoger onderwijs
Caroline Frijns | Artevelde Hogeschool en Karine Evers | UHasselt
Carolien Frijns | Arteveldehogeschool
Carolien Frijns is lerarenopleider en onderzoeker aan de Arteveldehogeschool. In 2017 is ze aan de KU Leuven gepromoveerd op onderzoek naar taal leren. Met haar onderzoek werd ze finalist van de Vlaamse PhD Cup 2017 en won ze de Jaarprijs Wetenschapscommunicatie 2019. Haar recente boeken zijn Taal leren (Lannoo) en De vliegtuigklas (Pelckmans Pro).
Karine Evers
Karine Evers is taaldocente aan UHasselt en verbonden aan de gezamenlijke opleiding industriële ingenieurswetenschappen in Diepenbeek. Zij past samen met haar collega's taaldocenten de taakgerichte en functionele taaldidactiek toe in de opleiding sinds 2008.
Hoe kun je taakgericht en functioneel taal leren in het hoger onderwijs een plaats geven? Hoe kun je het hoger onderwijs en de wereld erbuiten dichter bij elkaar brengen ? In deze workshop gaan we in op taakgericht onderwijs, het model van de krachtige taalleeromgeving (Frijns, 2019) en concrete casussen toegepast op het hoger onderwijs, al dan niet met mobiele technologie (Lievens & Frijns, 2018). Meer in het bijzonder wordt de concrete aanpak in de gezamenlijke opleiding industriële ingenieurswetenschappen van Diepenbeek toegelicht. Na deze workshop kun je je eigen lessen betekenisvoller maken en kun je je niet meer onttrekken van inspiratie binnen en buiten het onderwijslandschap.
5. Taal is business: Over het belang van talen in alle opleidingen
Frieda Steurs | KU Leuven - INT Leiden
Frieda Steurs is hoogleraar aan de KU Leuven, faculteit Letteren, campus Antwerpen. Zij doet onderzoek op het vlak van computerondersteund vertalen, terminologiebeheer en meertalig documentbeheer en is lid van de onderzoekseenheid QLVL. Sinds 1 september 2016 is zij de directeur van het Instituut voor de Nederlandse taal in Leiden. Het Instituut voor de Nederlandse Taal staat in voor het aanmaken, archiveren en onderhouden van corpora, lexica, woordenboeken en grammatica’s voor het Nederlands, en levert daarmee alle bouwstenen voor de bestudering van de Nederlandse taal. In een recente publicatie: Taal is business! Taal, de turbo naar economisch succes! (Scriptum, 2016) gaat zij in op allerlei aspecten van taal en meertaligheid in het bedrijfsleven en in de maatschappij in het algemeen. Dit is een pleidooi voor goed opgeleide meertalige jonge mensen, die in onze kenniseconomie een actieve rol kunnen vervullen.
De huidige maatschappij kent een grote internationalisering door de moderne vervoersmiddelen, de globalisering van de markten en door het gebruik van digitale hulpmiddelen zoals het internet. In een dergelijke internationale maatschappij is het duidelijk dat wie slechts één taal, zijn eigen moedertaal, min of meer beheerst, uitgesloten is van bijzonder veel informatie, van begrip voor andere culturen, en van een breder wereldbeeld. “Die Grenzen meiner Sprache bedeuten die Grenze meiner Welt” houdt Wittengenstein ons voor. In wat volgt analyseren we de meerwaarde van meertaligheid, de economische factoren in onze moderne geglobaliseerde wereld- en gaan we in op de houding van de bedrijfswereld tegenover meertaligheid. We sluiten af met enkele cijfers over de taalindustrie in de Europese Unie die aantonen dat de markt veel gemotiveerde specialisten in de toegepaste taalkunde vraagt! Talen zijn belangrijk in alle geledingen van het onderwijs!
6. G-Kracht, W@ is d@?
Sara Jaminé | Vlaams Ondersteuningscentrum Volwassenen Onderwijs VOCVO
Mw Jaminé liet ons weten dat omwille van overmacht deze workshop helaas dient geschrapt te worden.
7. Taalvaardigheid van studenten verder ontwikkelen.
Inzetten op (digi)tal(ig)e ondersteuning
Machteld Hauben | CLT - KU Leuven
Machteld Hauben studeerde af als master in de pedagogische wetenschappen. Daarna studeerde ze uit interesse internationale betrekkingen en conflictmanagement bij en behaalde ze het diploma van leraar. Machteld is gebeten door het vormingswerk dat ze zowel in de sociaal-culturele sector als in het onderwijsveld heeft opgebouwd. Hierbij tracht ze steeds mensen, organisaties, scholen en beleidsorganen te stimuleren om mee te werken aan een doordacht kansenbeleid. Binnen het Centrum voor Taal en Onderwijs (CTO) begeleidt zij al enkele jaren taalbeleidsteams in secundaire scholen en in het hoger onderwijs (KU Leuven) bij het uitrollen van een krachtig taalbeleid. Daarnaast geeft zij vormingen over anderstalige nieuwkomers, breed evalueren, taalontwikkelend lesgeven en krachtig taalvaardigheidsonderwijs. Met deze kennis en ervaring op zak, werkte zij recent vanuit het CTO, samen met het ILT voor de KU Leuven een nieuwe website uit met praktische tools voor de uitbouw van een inclusief taalbeleid.
Wat maakt academische taalvaardigheid zoveel ingewikkelder dan alledaagse taal? Hoe kan je als vakdocent niet alleen talige struikelblokken wegnemen in je lessen, maar ook de ontwikkeling van dergelijke taalcompetenties ondersteunen?
Vanuit de basisprincipes van taalontwikkelend lesgeven verkennen we een aantal concrete didactische ingrepen en ondersteunende (digitale) tools die je kan inzetten in je dagelijkse lespraktijk om de taalvaardigheid van studenten verder te ondersteunen. Daarbij krijg je de kans om ervaringen uit te wisselen en te leren van elkaar.
8. Een breed taalbeleid in de praktijk
Deze workshop zal niet plaatsvinden; geïnteresseerden kunnen aansluiten bij Workshop 9, waarin Ans Hubert deze inhoud zal brengen
9. "Kunnen ze nog wel Nederlands als ze in ons eerste jaar aankomen?"
Willemijn van den Berg | VLHORA
Willemijn Van Den Berg is projectcoördinator instaptoetsen lerarenopleiding bij de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA)
Steeds opnieuw duikt de discussie op over de taalbeheersing Nederlands van de nieuwe generatie studenten hoger onderwijs. Schiet het secundair onderwijs te kort, of liggen de verwachtingen in het hoger onderwijs te hoog? Willemijn van den Berg deelt de inzichten die drie jaar ijkingstoetsen Nederlands hebben opgeleverd. Daarna licht Ans Hubert toe hoe de lerarenopleiding aan de slag gaat met de feedback vanuit de ijkingstoetsen en hoe PXL-education remediëringstracten opzet. Tenslotte gaan we in discussie met enkele leerkrachten Nederlands uit het secundair onderwijs en collega’s hoger onderwijs die aan de slag zijn met remediëring van eerstejaarsstudenten. Moderator: Jos Veijfeijken